Maak als arts het verschil na seksueel geweld

Meer dan twee miljoen mensen in Nederland hebben te maken (gehad) met een vorm van ernstig seksueel geweld. De kans dat jij als arts dagelijks slachtoffers van seksueel geweld op je spreekuur hebt, is dus heel erg groot. Toch wordt seksueel geweld nog altijd niet goed genoeg herkend én weten artsen niet altijd wat te doen als een patiënt aangeeft slachtoffer te zijn. Laten we daar samen verandering in brengen. Lees hieronder wat je beter wel en beter niet kunt doen.

Do's and don'ts voor artsen bij seksueel geweld

Do's

Geef je patiënt het gevoel welkom te zijn met zijn of haar verhaal.
Luister naar je patiënt en verken de hulpvraag.
Wees empatisch. Reageer met compassie, niet met medelijden.
Besef dat slachtoffers vaak heel kwetsbaar zijn en dat er misbruik is gemaakt van deze kwetsbaarheid. Zet je eigen oordeel opzij en wees een luisterend oor.
Is het seksueel geweld korter dan een week geleden? Informeer je patiënt dan over het centrum seksueel geweld en adviseer een directe verwijzing naar het CSG. Dit kan door te bellen naar: 0800-0188. 24/7.
Wil de patiënt absoluut niet verwezen worden naar het CSG, dan kun je zelf altijd (anoniem) met het CSG overleggen om toch de beste zorg te leveren.
Heb je een vermoeden van seksueel geweld? Vraag je patiënt daar dan naar.
Geef psycho-educatie over de lichamelijke reacties tijdens en na en gevolgen van seksueel geweld.
Wees alert op verborgen signalen en kwetsbaarheden. Let op: 30% van de kinderen die seksueel misbruik meemaakt vertoont geen signalen.
Veel slachtoffers geven zichzelf de schuld van wat er is gebeurd. Vertel je patiënt: ‘Het is niet jouw schuld’.
Sta stil bij je eigen emoties.
Ook voor seksueel geweld dat langer dan 7 dagen geleden is kun je het CSG bellen voor hulp en advies: 0800-0188.

Don'ts

Is het seksueel geweld korter dan 7 dagen geleden? Doe geen lichamelijk onderzoek! Hiermee kun je belangrijke sporen tenietdoen. Je kunt bovendien dingen doen die niet noodzakelijk zijn, waardoor je het slachtoffer benadeelt. Stuur het slachtoffer gelijk door naar het CSG. Daar is een forensisch arts die gespecialiseerd en juridisch bevoegd is in lichamelijk onderzoek na seksueel geweld.
Vraag niet in detail uit wat er is gebeurd. Het is veel belangrijker dat direct de juiste hulp wordt ingeschakeld.
Maak geen beschuldigende opmerkingen richting het slachtoffer. Stel ook geen vragen die een oordeel in zich hebben. Kortom: doe niet aan victim blaming.
Doe niet aan waarheidsvinding. Dat is niet jouw taak als huisarts. Wees er gewoon voor je patiënt, wat die ook vertelt.
Neem de regie van je patiënt niet over, maar laat de patiënt zelf beslissen over de te nemen stappen.
Probeer niet alles zelf op te lossen. Maak gebruik van de expertise die er is. Voor informatie en advies bel je met het CSG via 0800-0188.

Bijscholing nodig over seksueel geweld? Vraag het CSG om advies. Bel 0800-0188.

Ties Eikendal - SEH-arts:

‘Het CSG is een one-stop-shop voor slachtoffers van seksueel geweld'

‘De Hollywoodverkrachting met mannen in busjes en vrouwen die van hun fiets worden getrokken, kom je maar heel weinig tegen. In ongeveer vijfentachtig procent van de gevallen gaat het om kwetsbare personen die door een bekende worden misbruikt. Dit besef is essentieel voor jou als arts. De kans is namelijk groot dat jij een slachtoffer van seksueel geweld op je behandeltafel krijgt, en dan is de juiste benadering heel erg belangrijk. Het fijne is dat je als niet aan waarheidsvinding hoeft te doen. Ik zeg altijd: de waarheid van het slachtoffer is mijn waarheid. Wel moet je de juiste expertise inschakelen. Het Centrum Seksueel Geweld werkt als een one-stop-shop. Vóór het bestaan van het CSG moesten slachtoffers van seksueel geweld shoppen voor hulp; bij de politie, huisarts, GGD, et cetera. Allerlei loketten die je dan in je meest kwetsbare situatie bij langs moest. Het CSG is al die loketten ineen; alle hulp die een slachtoffer van seksueel geweld nodig heeft, is daar aanwezig – medische, psychologische en forensische hulp. Maak als arts gebruik van die expertise.’

Iris de Ridder - huisarts

‘Bel bij seksueel geweld altijd het CSG’

‘Het is ontzettend belangrijk dat je als huisarts bekend bent met het CSG en ze op het juiste moment inzet bij slachtoffers van seksueel geweld in je praktijk. Het CSG heeft veel meer expertise op dit gebied dan wij, en het mooie is dat iedereen die korter dan een week geleden seksueel geweld heeft meegemaakt een casemanager krijgt die alle zaken rondom het slachtoffer regelt. Dat scheelt je als huisarts enorm veel tijd. Bovendien is het veel fijner voor patiënten; ze hoeven niet steeds weer een ander persoon het verhaal te vertellen. Zelf heb ik ook bij diverse casussen van seksueel misbruik in het verleden gebruik gemaakt van de expertise van het CSG. Daar konden ze me precies vertellen naar welke hulpverlening in de regio ik het beste kon doorverwijzen. Kortom: bel bij seksueel geweld altijd het CSG.’