24/7 bereikbaar
Gratis ( en anoniem)
Jacqueline (55) verloor haar dochter Sabine door suïcide. Sabine werd als kind seksueel misbruikt.
‘Sabine was een open, zorgzaam en lief meisje. Onbevangen in het contact met anderen, ze stapte zo op iedereen af. Ik weet nog dat ze de prins carnaval van ons dorp een keer in de armen sprong. Een échte prins, zei ze, díe wil ik een knuffel geven. Op haar negende begon ze te veranderen. Ze werd gereserveerder, wilde geen rokjes meer dragen en was minder open naar anderen toe. Ze hield enórm van dansen, maar toen ze uiteindelijk bij het dansgroepje mocht, trok ze zich helemaal terug. Ineens wilde ze niet meer op de voorgrond staan. Ze was bijna tien, zat steeds minder goed in haar vel, vond steeds minder aansluiting in de klas. Ik dacht: het is de leeftijd, ze komt in de puberteit, het zijn de hormonen. Achteraf weet ik dat er toen iets heel anders aan de hand was: ze werd verkracht door een eenmalige oppas, iemand uit onze directe omgeving – iemand die ik al vanaf de geboorte ken.
Ik zag het in haar terug toen ik de foto’s voor haar uitvaart uitzocht en ik ze op een rijtje legde. Je ziet het gewoon gebeuren. Op de eerste foto’s zie je een meisje met een heel open blik, een kind dat altijd in het midden van de groep vriendinnen staat. En ineens, vanaf haar negende, is daar die gesloten blik, een meisje dat wat achteraf blijft staan. Dat was zo pijnlijk om te zien. Ze was nog zo klein…
Eetstoornis
Op de middelbare school ontwikkelde Sabine een eetstoornis, waarvoor ze op haar twaalfde werd opgenomen. Tijdens de gezinstherapie, noemde de therapeut heel vaak seksueel misbruik als mogelijke oorzaak. Maar Sabine gaf niet toe. Achteraf gezien hadden we er misschien meer op moeten aandringen, er op moeten doorvragen. Maar we durfden niet. Ons kind was al zo kwetsbaar. We wilden het niet nog erger maken. Ik weet nu dat ze bleef zwijgen over het misbruik omdat ze bang was dat toch niemand haar zou geloven. Haar zelfbeeld was toen al zo kapot. Het was haar woord tegen het zijne. En wat zou het allemaal teweegbrengen? Ze wilde absoluut niet voor moeilijkheden zorgen en dus hield ze haar mond.
Dat de therapeut steeds over seksueel misbruik sprak, zorgde voor veel onrust in ons gezin. Ik vertrouwde mijn man niet, hij vertrouwde mij niet – we dachten van elkaar: stel nu dat jij haar hebt misbruikt. En ondertussen hadden we dat zieke meisje. We gingen als gezin door een heel zware tijd. Ook voor onze zoon Jip was het zwaar, omdat alle aandacht naar Sabine en haar situatie ging. En op het moment dat zij zo ongeveer genezen werd verklaard, kreeg Jip een conversiestoornis. We stapten van de ene ellendige situatie in de andere.
Diagnose PNEA
Ondanks haar moeilijke situatie, de opnames en de therapieën, haalde Sabine haar VWO diploma. Daarna ging ze studeren in Nijmegen. Toen mijn man en ik voor het eerst op een ouderdag op de universiteit kwamen, zag ik weer dat meisje van vroeger; het meisje dat in het midden stond en open communiceerde met iedereen om zich heen. Ze bloeide op daar, weg van de situatie waarin ze steeds geconfronteerd werd met degene die haar had misbruikt. Toch ging het mis. Sabine belde me op een avond om te vertellen dat ze dacht dat ze een epileptische aanval had gehad. Toen dat een paar weken later weer gebeurde, ging ze de medische molen in. De medicatie hielp niet, en zo af en toe had ze een aanval.
Toen overleed Jip, onze zoon. Ik vond hem op een ochtend in zijn kamer; hij had zichzelf van het leven beroofd. Het was verschrikkelijk, ook voor Sabine, die een heel bijzonder hechte band had met haar broer. Ze ging in therapie om de dood van Jip te verwerken. Het misbruik heeft ze daar nooit genoemd, weten we achteraf. Ondertussen liep ook nog het epilepsieverhaal; na lang zoeken en verschillende opnames kwam de diagnose PNEA, psychogene niet-epileptische aanvallen. Het ziet eruit als epilepsie maar wordt door iets anders veroorzaakt, namelijk door stress. PNEA is een psychische aandoening. Na deze diagnose werd Sabine opgenomen op de PUK, de psychiatrische afdeling van het Radboud ziekenhuis.
Sabine wilde ons nergens bij hebben. Ze wilde niet dat wij met haar behandelaren spraken over haar toestand. Dat was moeilijk voor ons, omdat we zagen dat het écht niet goed met haar ging. Ik zag een keer striemen in haar nek en vroeg ernaar. Ze reageerde laconiek: iets met een veter, zei ze. Dat ze suïcidaal was, wilde ze niet toegeven.
Recht op haar eigen geheimen
Omdat haar aanvallen erger werden als ze met haar vriend samen was geweest, vroeg ik haar een keer ronduit: ben jij ooit misbruikt? Toen werd ze heel stil. Ze zei dat nog nooit iemand haar dat zo rechtstreeks had gevraagd. Maar ze gaf wel toe: ja, ze was misbruikt. Door wie, wilde ze niet zeggen. Uiteindelijk, na veel doorvragen, kwam ik erachter wie het was. Het was gebeurd toen ze negen jaar oud was en hij op haar paste. Hij was bij haar in bed gekropen en had haar verkracht.
Na die ene keer wilde Sabine liever helemaal niet meer over het misbruik praten. In haar beleving stond de PNEA er los van. Ze weet het aan het overlijden van Jip; iets waar ze al haar problemen onder schoof om te voorkomen dat ze het over het misbruik moest hebben. Voor mijn man en mij was dat heel moeilijk. We mochten het niet over het misbruik hebben, er niet naar vragen, en dat terwijl we haar zo graag wilden helpen. Ze verbood ons bovendien iets met deze informatie te doen richting de pleger. Ook nu hadden we er misschien veel meer op door moeten vragen, op aan moeten dringen, maar Sabine was inmiddels een volwassen vrouw. Zij had recht op haar eigen keuzes, haar eigen geheimen.
Op een maandag zijn we nog bij Sabine in Nijmegen geweest. Ze wilde wat planten verpotten, dus we gingen naar het tuincentrum en brachten alles naar haar appartement. We hebben de planten verpot en Sabine daarna teruggebracht naar haar afdeling in het ziekenhuis. Op dat moment kreeg ze een omslag; van een gezellige dag, ging ze een zware crisis in. We belden de dagen daarop veel en ze stuurde veel appjes om te vertellen hoe zwaar ze het had. Op de woensdagavond werden we gebeld door het ziekenhuis. Sabine had zichzelf wat aangedaan en was met spoed naar de intensive care gebracht. De arts vertelde me dat we rekening moesten houden met het ergste. Sabine is die avond feitelijk gestorven; de formele doodverklaring volgde twee dagen later. En daar sta je dan. Boos en ontzettend verdrietig, maar ook trots – want Sabine was orgaandonor en haar hart en longen zijn succesvol getransplanteerd.
Bestolen van haar onschuld
Op de uitvaart is benoemd dat Sabine als kind bestolen is. Niet van haar fietsje, maar van haar onschuld. Of ik de pleger verantwoordelijk houd voor haar dood? Ja. Als hij haar niet had misbruikt, dan betwijfel ik of ze ooit die eetstoornis had gekregen. Dan betwijfel ik of ze die PNEA had gehad. Dan had ze zichzelf misschien wel nooit van het leven beroofd. En misschien was het dan ook met Jip heel anders gegaan.
Met het misbruiken van Sabine heeft de pleger waarschijnlijk ons hele leven bepaald, onze toekomst. Ik heb twee kinderen die beiden niet meer leven. Mijn man en ik zullen nooit opa en oma worden. Ik zal mijn kinderen nooit zien trouwen. Voor wie bewaar ik nog spullen? Voor wie laat ik nog foto’s afdrukken, want wie gaat daar ooit nog naar kijken als wij er niet meer zijn? Daarnaast heeft Sabine gelijk gekregen over de gevolgen die dit heeft gehad voor onze directe omgeving. Ik ben geestelijk en lichamelijk uitgeput, kan niet meer werken. Twee keer in de week ga ik kleien, en als ik daar vandaan kom, dan moet ik de hele middag rusten. Ik ben vijfenvijftig jaar oud, en ik kan niet eens meer naar een feestje of naar het theater. Te veel prikkels. Ik ben een gehandicapte vrouw. En ik weet het: niet iedereen die dit overkomt zal op dezelfde manier reageren en dezelfde klachten hebben, het zal ook iets genetisch zijn. Kijk maar naar Jip en Sabine en hoe heftig zij op alles hebben gereageerd. Dat was biologie, geen zwakte van hun kant. Maar hij, de dader, heeft dit wel allemaal in ons losgemaakt.
Had ik maar…
Op de vraag of ik mezelf iets kwalijk neem, wil ik heel graag nee zeggen. Maar ergens diep in mij voelt het anders. Ik heb hem gevraagd om die avond op Sabine te passen. En ja, ik weet dat hij verantwoordelijk is voor wat hij vervolgens met haar heeft gedaan. Ik ben niet verantwoordelijk voor zijn daden. Maar als moeder had ik mijn kind moeten beschermen en dat heb ik voor mijn gevoel niet goed genoeg gedaan. Verstandelijk weet ik dat het niet mijn schuld is – ik dacht juist dat ik een heel betrouwbare oppas in huis had gehaald – maar ergens op de achtergrond zit altijd dat nare stemmetje: had ik maar…
Sabine ligt naast haar broer Jip op een natuurbegraafplaats. Ze liggen samen in het bos. En als het daar regent, is het daar vies en ligt er veel drek. Toen Jip er nog in z’n eentje lag, kocht Sabine van die gezellige regenlaarsjes. Om daar in de plassen te kunnen stampen. Zo was ze. Ze had niet alleen het vermogen om grootse dingen te doen, maar ook om van de kleine dingen te genieten. Zo wil ik me haar herinneren – als de zorgzame, lieve, intelligente en betrokken dochter die ze was. Haar humor, creativiteit, gedrevenheid, haar sociale kant. Het lef dat ze had.
Er zijn mensen die het aan me vragen; hoe doe je dat, leven zonder je beide kinderen? En dan zeg ik: gewoon, ’s morgens opstaan en ’s avonds weer je bed in. De ene dag is beter dan de andere. De ene dag sluit ik mezelf op, de andere dag ga ik naar buiten. Gelukkig heb ik een geweldige man, en we hebben heel lieve vrienden en vriendinnen met wie we leuke dingen doen. Ik kan genieten van mooie muziek, van de natuur, van onze honden, en ik hou van creatief bezig zijn. Mijn leven is niet alleen maar zwart, ik hoef niet alle dagen meer te janken. Mijn motto is: het komt nooit meer goed, maar het komt wel beter.’
Denk jij wel eens aan zelfdoding? Bel dan: 0800-0113 of chat via 113.nl. Kijk voor meer informatie op www.113.nl.
Judith Marechal is uitvaartbegeleider en verzorgde zowel de uitvaart van Jip als die van Sabine. Zij werd zo gegrepen door het leven van Sabine dat ze besloot een boek te schrijven dat geïnspireerd is op haar verhaal: Hoofd vol confetti. De opbrengst van dit boek gaat naar het Centrum Seksueel Geweld.
Jacqueline over het boek: ‘Dat dit boek er nu is maakt me trots. Niet alleen op Judith, die inmiddels een lieve vriendin is geworden, maar ook op Sabine. Het boek is een monument voor haar; ze krijgt hiermee een stem. Dit is voor altijd haar verhaal, want ze maakt geen nieuwe verhalen meer. Ze gaat nooit afstuderen, wordt nooit die fantastische arts die ze had kunnen zijn, maar door dit boek kan ze misschien toch nog het verschil maken voor iemand. Dat is kostbaar.’
Hoofd vol confetti is onder andere te koop bij Giga boek, en bij je (online) boekhandel.
Heb jij ook een nare seksuele ervaring meegemaakt en heb je hulp of advies nodig? Neem dan contact op met het Centrum Seksueel Geweld. Het maakt niet uit of het nu kort of lang(er) geleden is gebeurd. Ook als de ervaring online was, kun je bij ons terecht. Wij zijn er voor jou!