Het is best zeldzaam als iemand je uit zichzelf toevertrouwt dat zij of hij te maken heeft gehad met seksueel geweld. De meeste mensen die seksueel misbruikt zijn, stoppen namelijk hun herinneringen weg en delen hun verhaal niet uit angst, schuld en schaamte. Ze zijn vaak bang dat de omgeving hen anders gaat behandelen, waardoor relaties of vriendschappen veranderen. Mensen hebben behoefte aan erkenning voor wat ze doorstaan hebben, maar willen niet gezien worden als zielig slachtoffer.
Moeten slachtoffers vertellen?
In de #metoo periode leek het alsof iedereen met zijn of haar ervaringen naar buiten moest komen, en alsof slachtoffers die durven te praten sterker of moediger zijn dan mensen die er niks over zeggen. Maar uit onderzoek blijkt dat het niet per se beter gaat met mensen die openlijk verteld hebben over het misbruik vergeleken met mensen die zwijgen. Vertellen kan helpend zijn, als je een steunende reactie krijgt van je omgeving. Maar als je na een onthulling de schuld in de schoenen geschoven krijgt (victim blaming) of niet geloofd wordt of andere negatieve reacties krijgt, dan kan dat juist schadelijk zijn voor het slachtoffer. Dat is bijvoorbeeld het geval als de ‘ontvanger’ van de boodschap helemaal niks zegt, wegkijkt of snel van onderwerp verandert om het gesprek te ontlopen.
Ik geloof je
De grootste behoefte na een onthulling is steun en geloofd worden. Laat daarom als ontvanger weten dat je het naar vindt voor de ander, zie het delen als een uiting van vertrouwen en vraag wat je voor de persoon kunt doen of betekenen. Jouw reactie voorspelt in belangrijke mate hoe iemand herstelt van ervaringen met seksueel misbruik. In het geval van psychische klachten als gevolg van de traumatische ervaringen, kun je helpen bij het zoeken naar traumabehandeling zoals EMDR of cognitieve gedragstherapie. Bij lichamelijke klachten kan de huisarts het beste worden ingeschakeld. In geval van acuut seksueel geweld, korter dan één week geleden, kan het Centrum Seksueel Geweld worden gebeld. Daar werkt een team van verpleegkundigen, artsen, psychologen en politie samen om acute medische en psychologische zorg te geven en sporen veilig te stellen.
Wees oprecht
Sommige mensen vinden het ‘not done’ om rechtstreeks te vragen naar negatieve, seksuele ervaringen. Persoonlijk denk ik dat het oké is als mensen binnen een vriendschap of een relatie elkaar bevragen over ervaringen met seksueel geweld. Na #metoo kan niemand er meer omheen dat seksueel geweld bestaat. Maar je mag natuurlijk altijd nee antwoorden op de vraag, ook als het eigenlijk ja is. Iedereen heeft tenslotte recht op een geheim. Maar als je de vraagt stelt, wees dan oprecht bereid om te geven wat iemand zelf nodig heeft en om niet te oordelen. Want slachtoffers veroordelen zichzelf al meer dan goed voor ze is.
Iva Bicanic, landelijk coördinator Centrum Seksueel Geweld
Heb jij of iemand uit je omgeving hulp nodig? Neem dan contact op met het Centrum Seksueel Geweld via het gratis nummer 0800-0188. Je wordt dan doorverwezen naar één van de 16 locaties verspreid over het land. Liever eerst (anoniem) chatten met een van onze professionals? Dat kan ook. Ga daarvoor naar onze chat.