‘Door te praten over het misbruik, ontdekte ik: dit is niet mijn schuld’

‘Ik ben een heleboel herinneringen uit mijn jeugd kwijt. Geblockt. Hoe oud ik precies was toen het misbruik begon, weet ik daarom niet meer. Ik denk dat ik een jaar of zes was. Als klein meisje kroop ik bij mijn adoptieouders in bed, en als mijn adoptiemoeder dan naar beneden ging, begon het knuffelen met m’n adoptievader . Dat ging steeds een stapje verder. Ik dacht dat het zo hoorde, toch voelde ik ergens ook wel dat het misschien anders was dan in andere gezinnen, dat er iets niet klopte. Want waarom ging mijn adoptiebroer nooit mee het bed in? Uiteindelijk verzamelde ik al mijn moed en vroeg een vriendinnetje van mijn nichtje of zij ook wel eens tongzoende met haar vader. Toen ze “Ja, heel vaak”, zei was dat voor mij een grote opluchting. Zie je wel, het was heel normaal wat mijn adoptievader met mij deed. Pas toen ik mijn eerste vriendje kreeg, ontdekte ik: dit hoor je niet met familie te doen.

Praten over het misbruik
Jarenlang zweeg ik over het misbruik. Pas vijf jaar geleden sprak ik er voor het eerst over. Het was tijdens een jaarprogramma, waarin we de opdracht kregen om iets aan onze gesprekspartner te vertellen wat niemand van je wist. Je gesprekspartner mocht daar vervolgens niet op reageren. Dat voelde veilig voor mij, dat die reactie uit moest blijven. Ik dacht: ik vertel het gewoon. En toen ik dat eenmaal had gedaan, was het alsof er een drempel verdween. Ik begon vaker over het misbruik te praten en dat veranderde mijn leven. Door te praten over wat mij als kind was aangedaan, werd mijn plaatje helderder. Ik hoorde steeds: het is niet jouw schuld dat dit is gebeurd. En dat werkte helend. Ik moest blijkbaar eerst slachtoffer durven worden om mijn verleden te kunnen verwerken. Daarvóór had ik me altijd mede-dader gevoeld. Ik was immers zelf steeds naar die slaapkamer gegaan.

Dat gevoel “het ligt niet aan mij” drong pas echt tot me door bij het zien van de documentaire ‘Leaving Neverland’ over het misbruik door Michael Jackson. In deze documentaire werd uitgelegd hoe grooming – het manipuleren en lokken van kinderen – in z’n werk gaat. Ah, dacht ik, dát is er met mij gebeurd! Op die manier ben ik in de val van mijn adoptievader getrapt! Daar waar ik me tot op dat moment altijd had afgevraagd hoe ik toch in die misbruiksituatie verzeild was geraakt, zag ik ineens in dat het helemaal niet gek was. Ook in de film “Buiten is het feest”, de verfilming van het verhaal van Karin Bloemen, is de mechaniek van grooming heel goed vastgelegd. Dat ze uit zichzelf haar kleding uittrekt om haar zusje te beschermen tegen het misbruik, dát is hoe het werkt. Als mensen mij vragen wat ik heb meegemaakt, verwijs ik ze naar die film. Kijk die film en je snapt mij.

Verschrikkelijke schaamte
Nu ik met mijn verhaal naar buiten ben door mijn boek, krijg ik veel reacties van mensen uit mijn verleden. Veel van hen zeggen: ik wist het niet. En dat neem ik ze niet kwalijk. Want ik wílde niet dat mensen het wisten. Daders doen er alles aan het misbruik geheim te houden, en slachtoffers uit schaamte ook vaak. Ik verborg de dingen die er thuis met mij gebeuren omdat ik me zo verschrikkelijke schaamde en omdat ik nul vertrouwen had in anderen. Al hadden ze het me letterlijk gevraagd, dan nog had ik het misbruik waarschijnlijk ontkend. Of mensen aan me hadden kunnen zien dat ik misbruikt werd, weet ik niet. De meeste mensen zagen wel dat ik in een anders-dan-anders gezin woonde, ik had een ijzig en ongezellig thuis. Mensen vertellen me nu dat ze zich altijd afvroegen hoe dat meisje het zou overleven in dat rare gezin. Maar of ze misbruik hadden kunnen vermoeden? Ik was erg aanhankelijk, heel handtastelijk, kende geen grenzen, dat wel. Altijd was ik op zoek naar lichamelijke aandacht. Maar goed, dat kan ook een karaktereigenschap zijn. En ik was geadopteerd, wellicht dat ze het daaraan toeschreven.

Mijn adoptiefamilie ontkent het misbruik nog steeds. Toen ik mijn adoptiemoeder het hele verhaal vertelde, zei ze: ‘Sam, het maakt mij niet uit of het waar is of niet, jij hebt gewoon hulp nodig’. Dat was de zoveelste klap in mijn gezicht. Ik had zo gehoopt op een warme en steunende reactie van haar. Dat ze zou zeggen dat het haar speet dat ik dit had moeten meemaken. Maar in plaats daarvan koos ze voor de ontkenning. Net als mijn adoptievader. In zijn hoofd is er niets gebeurd, heb ik alles verzonnen. Dat doet pijn. Maar ik snap het wel: hij ontkent het misbruik omdat hij anders alles verliest.

Ik denk dat mijn adoptievader op zoek was naar liefde, die hij van mijn adoptiemoeder niet kreeg. Vermoedelijk is hij daardoor een grens over gegaan, en die grens werd steeds verder opgerekt. Dat ik in Nederland terechtkwam in dit gezin, zie ik als de schuld van de overheid. Zij hadden de plicht om ervoor te zorgen dat ik in een goed gezin terechtkwam, maar nergens in mijn dossier vind je iets terug waaruit blijkt dat er onderzoek is gedaan naar mijn adoptieouders. Terwijl: ze hadden een slecht huwelijk en al drie biologische kinderen waarvan er twee ernstig meervoudig beperkte waren. Was er wel ruimte voor een adoptiekind als ik?

Aangifte
Ik heb aangifte tegen mijn adoptievader gedaan. Puur om mezelf recht in de spiegel aan te kunnen kijken. Er is inmiddels een kleindochter in de familie en ik wil niet het risico lopen dat ik niets gezegd heb en zij straks door hem wordt misbruikt. Achteraf gezien had ik eerder moeten praten over wat ik heb meegemaakt. Ik zie nu in dat als je praat over wat je hebt meegemaakt, je geen energie meer hoeft te stoppen in het verbergen ervan. Tegen slachtoffers die hun misbruikverleden nog altijd geheim houden, zou ik willen zeggen: práát. Praat om jezelf te kunnen helen.

Het besef dat ik de enige ben op wie ik altijd kan vertrouwen, maakt dat ik ervoor ben gaan zorgen dat ik mezelf leuk vind en van mezelf houd. Ik ben de enige op deze wereld die mij nooit zal verlaten. Dat inzicht zorgde ervoor dat ik in mezelf ben gaan investeren. Ik doe nu wat ík leuk vind, in plaats van wat anderen van me willen. Ik kies mijn eigen pad, geef me zelf de ruimte om te ontdekken en te ontwikkelen – op alle vlakken. En ja, ik maak wel eens fouten, maar daar leer ik van. Therapie heb ik nooit gehad, in plaats daarvan heb ik vijf jaar lang een programma voor persoonlijke ontwikkeling gevolgd. Dat was mijn vorm van therapie.

Het gaat nu heel erg goed met me. Ik ben niet dankbaar voor wat er met me is gebeurd, maar het heeft me wel gemaakt tot wie ik nu ben. En daar ben ik tevreden mee. Ik leef nu mijn droomleven. Ik heb een fantastische zoon en ik heb mijn eigen bedrijf in datgene wat ik het leukste ter wereld vind: spelletjes! Wat mij is overkomen, is treurig, maar overkomelijk. Ik wil anderen laten zien dat je na het meemaken van seksueel misbruik nog altijd iets moois van je leven kunt maken.’