Het verhaal van Brieneke

Brieneke (22) werd als kind jarenlang seksueel misbruikt door haar vader.

'Ik dacht dat elke vader dit met zijn dochter deed’

‘Ik ben van mijn zesde tot mijn twaalfde door mijn vader misbruikt. Het sloop erin, begon met kleine, onschuldige dingen. Samen in bad of onder de douche. Op die momenten besteedde hij altijd veel aandacht aan zijn penis. Na de tijd moest ik hem afdrogen en als ik dan zijn penis oversloeg zei hij: die moet ook. En zo ging het steeds een stapje verder. Mijn vader deed er lacherig over, alsof het iets leuks was. Als kind wist ik niet dat het niet mocht, maar ik voelde wel dat het gek was. En niet fijn.

Toen het misbruik erger werd, zei mijn vader dat ik het niet aan mijn moeder mocht vertellen. Dat vindt ze niet leuk, zei hij. Toen wist ik dat mijn vader iets met mij deed wat eigenlijk voor een vader en een moeder hoort te zijn. Ons gezin was al uit balans, de sfeer was thuis gespannen, mijn vader kon vanuit het niets in razernij uitbarsten, mijn moeder was bang voor hem. Ik wilde ons gezin niet nog verder kapot maken, dus hield ik mijn mond. Het laatste wat ik wilde was mijn moeder verdrietig maken. Ze was een fijne, lieve moeder en ik wilde haar zo dicht mogelijk bij me houden. Het lastige is dat zij niet wist van het misbruik en mij daarin dus ook niet kon beschermen. Ondanks dat ze lief voor me was, kon ze er onvoldoende voor me zijn. 

Overleven 
Al die jaren was het overleven. Iedere dag was ik bang dat mijn vader naar me toe zou komen om me te misbruiken. In mijn hoofd had ik een stemmetje gecreëerd, dat maar bleef zeggen: “Mama komt je redden. Er komt een moment dat ze ziet wat er gebeurt. Blijf volhouden”. Het keerpunt kwam op mijn twaalfde. Het was tijdens de zomervakantie, vlak vóór ik naar de middelbare school zou gaan. Steeds sterker begon ik te voelen: dit wil ik niet meer. We verbleven met het gezin in een appartement toen ik ’s nachts naar de wc moest. Mijn vader stond op me te wachten om me te misbruiken. Ik wist dat hij niet boos kon worden omdat mijn moeder dan alles zou horen – het appartement was nogal gehorig. En dus zei ik nee en ging naar mijn kamer. Voor het eerst in mijn leven had ik nee tegen mijn vader gezegd. Ik lag nog de hele nacht wakker, bang voor het moment waarop hij toch bij me zou komen. Maar hij kwam niet meer. Nooit meer. Toch bleef ik bang voor mijn vader. Wat als hij tóch nog een keer naar mijn slaapkamer komt? 

Enorme shock
Op mijn vijftiende heb ik over het misbruik verteld. Mijn ouders waren het jaar ervoor gescheiden en mijn vader wilde in z’n eentje met mij op vakantie. Ik dacht gelijk: dat wil ik niet, want dan begint het weer. Op mijn tablet schreef ik waarom ik niet met mijn vader op vakantie wilde en liet het aan een vriendin van mijn moeder lezen. Ik vroeg haar om me te helpen om dit tegen mijn vader te zeggen. Ze schrok zich dood, en toen is het balletje gaan rollen. Ik wist op dat moment eigenlijk nog steeds niet dat misbruik niet mag. In groep 8 had ik wel seksuele voorlichting gehad, zodat ik wist dat wat mijn vader deed echt iets voor volwassenen was, maar ik dacht dat elke vader dit met zijn dochter deed. Pas toen ik de reactie van de vriendin van mijn moeder zag, had ik door hoe erg het was. Het mág niet eens, dacht ik. Ik voelde me een beetje voor de gek gehouden; de wereld bleek ineens heel anders dan gedacht. Dat zorgde voor een enorme shock bij mij; ik voelde onmiddellijk heel veel spanning in mijn lijf. Hoe moest ik nu verder met mijn leven? En: hoe moest ik dit in hemelsnaam aan mijn moeder vertellen? Dat deed ik uiteindelijk samen met een leerlingbegeleider van school en mijn moeders vriendin. Er viel een last van me af. Eindelijk wist zij wat er al die jaren gespeeld had. Ik had liever gehad dat zij het misbruik zelf had ontdekt en mij had gered. Dat beeld van de reddende moeder heb ik al die jaren gehad – en soms nog steeds. Ik heb zelfs wel eens gedacht dat ik best nog eens misbruikt wilde worden als mijn moeder dan zag wat er gebeurde en mij kwam redden. Dan kon ik eindelijk de steun ervaren die ik al die tijd zo had gemist. Want dat gemis, het eenzame gevoel, het gebrek aan geruststelling en troost was voor mij vele malen erger dan het misbruik zelf.

Aangifte en rechtszaak 
Mijn vader gaf onmiddellijk toe toen mijn moeder hem met het misbruik confronteerde. Wat volgde was een aangifte en een rechtszaak. De aangifte was een trauma op zich – door de rechercheurs die maar niet goed begrepen hoe deze hele situatie voor mij was. Ineens moest ik tot in detail vertellen wat er allemaal was gebeurd, terwijl ik het al die jaren geheim had gehouden. Na de aangifte heb ik drie dagen lang niet gesproken. Ik kon alleen maar apathisch voor me uit staren. Ik at niet, dronk niet, was helemaal vlak. Mijn vader is uiteindelijk veroordeeld tot een onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Ik was blij dat ik daar zelf niet over hoefde te beslissen, want het is toch je vader. Dat hij naar de gevangenis moest, vond ik eerst heel gek. Waar komt hij terecht? Hoe is het daar dan? Dat soort vragen had ik. Aan de andere kant vond ik het heel fijn dat ik hem niet meer tegen kon komen en dat hij geen contact met mij kon zoeken. 

Vertrouwen in het leven
Ik ben nu tweeëntwintig. Het gaat beter met me, maar ik blijf last houden van triggers die mijn verleden naar boven halen. Dat is moeilijk. Ook ben ik snel moe en heb ik weinig energie, terwijl er medisch gezien niets met me aan de hand is. Ik denk dat het met mijn verleden te maken heeft, maar hoe precies weet ik niet. Er was veel kapot in mij. Ik ben opgegroeid met het idee dat de wereld onveilig is en dat de mensen op die wereld niet het beste met me voor hebben. Altijd was ik bang dat mijn ouders me weg zouden doen omdat ik ze toch alleen maar tot last was; mijn vader misbruikte mij en mijn moeder was er niet op de momenten dat ik haar nodig had.

Mijn verleden maakt dat ik nog altijd behoefte hebt aan iemand die voor mij zorgt. Er is nog altijd dat stemmetje in mijn hoofd dat zegt: er komt iemand die je redt en voor je zorgt. Vroeger was dat stemmetje behulpzaam, nu is het irritant. Het geeft me de hoop dat het goed komt, maar dat wat er is gebeurd gaat nooit meer weg. Het gemis blijft, mijn verleden blijft. Ja, ik ben een stukje gerepareerd, maar dat het feit dat mijn jeugd zo beschadigd is, daar moet ik de rest van mijn leven mee door. Dat is heftig. Ik maak me vaak zorgen: hoe moet het nou met mij? Toch is het vertrouwen in mezelf en in het leven groeiende. Gelukkig heb ik ook een heel sterk deel in me. Dat sterke deel kan denken: het komt goed. Gelukkig gaat het de laatste tijd vaker goed dan slecht met me. Ik ben eindelijk gestart met mijn droomstudie geneeskunde, ik woon op mezelf en heb enorm veel steun van mijn moeder, mijn familie en mijn vriendinnen. Ik voel me lichter dan ooit.’

Brieneke's boodschap voor lotgenoten:

‘Het is nooit jouw schuld, het is je overkomen. Je hebt de pech gehad. Er is hulp als jij dat wilt. En hoe zwaar en heftig het ook is, er kan nog een heel fijn leven zijn. Never give up your dreams! Die gedachte heeft mij altijd geholpen.’

Tips voor omstanders

Brieneke: ‘Ik merk dat veel leeftijdsgenoten bleek wegtrekken als ik ze over mijn verleden vertel. Ze weten niet wat ze moeten zeggen. Voor mij zou het helpen als ze eerlijk zeggen wat ze erbij voelen. En dat ze me vragen: wat kan ik voor je doen? Soms zijn mensen bang om er later op terug te komen, maar voor mij is het juist heel fijn als ze dat doen en dat ze me vragen stellen. Dat voelt minder eenzaam. Het helpt als anderen openstaan voor mijn verhaal en er niet van wegkijken.’

Helpende factoren voor Brieneke

Brieneke beheert op Instagram het account @leven.na.trauma, waarop ze allerlei tips en informatie deelt over dingen die hebben geholpen bij haar herstel. Hieronder vind je alvast wat factoren die Brieneke hebben geholpen.

Rust, reinheid en regelmaat in het gezin. Een dagelijks ritme waarbij in slechte periodes de nadruk lag op goed eten en drinken, goed slapen en ontspanning.
Slapen bij mijn moeder. Ik heb een lange tijd bij mijn moeder geslapen na de onthulling. Ik durfde niet alleen te slapen. Dichtbij mijn moeder was altijd mijn veiligste plekje.
Mijn hond Daantje! Zij is heel belangrijk voor me geworden. Daantje is er altijd, ze is lief, zacht en maakt zich nergens zorgen over. Met haar durfde ik ook makkelijker alleen te slapen. Ze is ook vaak mee geweest naar therapie.
Therapie. Ik heb verschillende soorten therapie gehad, zoals EMDR, cognitieve gedragstherapie en schematherapie. Maar ook bekkenbodemfysiotherapie, psychomotorische therapie, beeldende therapie en behandeling met medicatie.
Ik heb geleerd te focussen op de dingen die wél goed gaan, zoals mijn studie. En op leuke dingen doen en het gezellig in huis maken als ik me even niet goed voel. Die dingen helpen om mijn angst naar de achtergrond te laten verdwijnen.
Een mooi doel voor ogen; school afmaken en geneeskunde studeren. Iets om naar toe te werken. Een fijne toekomst.
Afleiding in iets wat ik leuk vind en wat past bij het leven dat ik uiteindelijk wilde; ik bleef werken aan school. Nog altijd is mijn studie mijn grote houvast.
Mooie dingen om naar uit te kijken, zoals uitjes met vrienden of familie.
Steun van familie, vrienden en anderen die achter mij stonden. Zo had ik een advocaat die letterlijk voor mij opstond in de rechtszaal, net als de officier van justitie en de rechters.

Iva Bicanic van het Centrum Seksueel Geweld:

'Kinderen in onveilige gezinnen stoppen niet met het houden van hun ouders, maar met het houden van zichzelf'

‘Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er vaak een verband is tussen seksueel misbruik en andere vormen van interpersoonlijke traumatisering, zoals huiselijk geweld en verwaarlozing. De kinderen die hiervan slachtoffer zijn, hebben in hun jeugd niet alleen te veel meegemaakt van wat niet goed voor ze is, maar ook te weinig van dingen die wél goed zijn voor kinderen, zoals bescherming, koestering en affectie. Dit hoor je ook in het verhaal van Brieneke terug, net als het feit dat ze als kind de verkeerde conclusies over zichzelf trekt: ‘het zal wel aan mij liggen’, ‘ik zal wel geen leuk kind zijn’. Kinderen in onveilige gezinnen stoppen niet met het houden van hun ouders, maar met het houden van zichzelf. En dit kan later grote gevolgen hebben.

Een ander typisch kenmerk voor seksueel misbruik is het gevoel van verraad op alle fronten. Bij Brieneke zie je dit terug als ze er op haar vijftiende achter komt dat het helemaal niet zo normaal is wat haar vader doet, en dat ze voor de gek is gehouden door feitelijk haar beide ouders. Dit zorgt voor diepe verwarring en verklaart, samen met het dragen van een groot geheim en het opgroeien in een onveilig gezin, het brede scala aan klachten bij kinderen met misbruikervaringen. Anders dan je misschien zou denken is het niet zozeer alleen het misbruik hier debet aan, maar de combinatie met het ontbreken van bescherming.

Voor mij is Brieneke’s verhaal een heel mooi en sterk voorbeeld van hoe je ondanks langdurig misbruik, door degene die voor jou had moeten zorgen en jou liefde en bescherming had moeten geven, weer (deels) kunt helen en een prettig leven kunt leiden. Brieneke’s verhaal geeft hoop en dat is veel waard.’