e-module Herstellen na seksueel geweld
Emoties en lichamelijke reacties
Als je een nare seksuele ervaring hebt meegemaakt, kan het zijn dat je een heftige tijd tegemoet gaat. Je krijgt waarschijnlijk te maken met veel verschillende emoties, gedachten, klachten en lichamelijke reacties. Op deze pagina hopen we zoveel mogelijk van je vragen te beantwoorden. Verderop in deze e-module leer je meer over de gevolgen van seksueel geweld op lange termijn.
Emoties en lichamelijke reacties tijdens het misbruik
Freeze-reactie
Zeventig procent van de slachtoffers verstijft of werkt mee tijdens seksueel misbruik. Dit wordt ook wel de freeze-reactie genoemd. Je lichaam bevriest, waardoor je niet meer in staat bent om iets te doen of te zeggen. Je voelt je als het ware verlamd. Dit is een automatische reactie van het lichaam waar je zelf geen controle op hebt. Het lichaam schiet in deze overlevingsmodus om jou te beschermen. Als je deze freeze-reactie hebt meegemaakt tijdens het misbruik, kan het zijn dat je achteraf boos op jezelf bent omdat je je niet hebt verzet. Het is daarom belangrijk om te weten dat je lijf bij extreme stress de controle van je overneemt en dat je er dus niets aan had kunnen doen.
Seksuele opwinding
Veel slachtoffers merken een lichamelijke reactie bij zichzelf tijdens het misbruik. Jongens en mannen kunnen een erectie of een zaadlozing krijgen en meisjes en vrouwen een vochtige vagina. Dit is een automatische reactie van je lichaam om jou te beschermen. Je lichaam reageert automatisch op seksuele prikkels, ook wanneer die prikkels bedreigend zijn. Angst en stress doen alle bloedvaten in het lichaam verwijden, ook rondom het geslachtsdeel. Op die manier kan een erectie of vochtigheid ontstaan. Het krijgen van een lichamelijke respons zegt dus niets over opwinding of toestemming.
Goed om te weten...
- 70% van de slachtoffers verstijft of werkt mee.
- 79% van de slachtoffers vertoont een genitale respons.
- 96% van de slachtoffers gehoorzaamt aan de pleger.
Dit zijn overlevingsreacties. Je lichaam doet dit automatisch om jou te beschermen, je hebt hier zelf geen enkele controle op.
Klachten die kunnen ontstaan na seksueel geweld
Na het meemaken van een nare seksuele ervaring, kunnen er verschillende klachten ontstaan. Die klachten kunnen voor iedereen anders zijn. We noemen hieronder een aantal van de meest voorkomende klachten:
Herbelevingen
Oftewel: de beelden van het misbruik blijven zich in je hoofd herhalen. Sommige slachtoffers hebben dit de hele dag, anderen vooral ’s avonds als ze gaan slapen, of in de vorm van nachtmerries. Het kan helpen om overdag te praten over wat je hebt meegemaakt. Ook kun je kort voor het slapen gaan jezelf afleiden met iets waardoor je niet aan de gebeurtenis hoeft te denken. Sommige slachtoffers denken dat ze gek worden van de herbelevingen. Maar het is een normale reactie. Als het goed is, worden de herbelevingen steeds minder.
Vermijding
Je vermijdt gedachten, gevoelens en activiteiten die aan het misbruik doen denken. Dat is direct na het meemaken van seksueel geweld heel normaal. Als het goed is nemen vermijdingen na een tijdje af. Als dat niet zo is, probeer dan een verschil te maken tussen de dingen die je vermijdt omdat ze gevaarlijk kunnen zijn (bijvoorbeeld in je eentje naar een donker bos gaan) en de dingen die gevaarlijk ‘voelen’ (bijvoorbeeld naar buiten gaan). Probeer de dingen die gevaarlijk voelen toch te doen. Je brein leert zo dat de dingen waarvoor je bang bent, niet uitkomen. Het helpt ook om je normale leven zoveel mogelijk op te pakken, door naar school of werk te gaan.
Waakzaamheid
Veel mensen hebben direct na een heftige gebeurtenis het gevoel dat ze continu moeten oppassen, omdat alles gevaarlijk is. Door de nare gebeurtenis blijft je lichaam meestal nog een tijdje in staat van opperste paraatheid. Dit zorgt ervoor dat je moeilijker in slaap valt, je minder goed kunt concentreren, sneller boos bent en eerder schrikt. Dit wordt vaak vanzelf minder. Het oppakken van je normale leven helpt ook.
Negatief denken en sombere gevoelens
Je kunt last krijgen van een somber gevoel of negatieve gedachten. Over jezelf, anderen of de hele wereld. Je hebt het gevoel dat je niemand meer kunt vertrouwen. De sombere gevoelens kunnen ervoor zorgen dat je minder zin hebt om dingen te doen of minder met mensen gaat praten. Zoek daarom steun bij de mensen om je heen. Praat met mensen die jij vertrouwt, zodat zij je kunnen helpen om positief te blijven in een voor jou lastige situatie. Praten over wat je hebt meegemaakt kan heel lastig zijn. Lees hier onze tips over hoe je dat kunt doen.
Schuld- en schaamtegevoelens
Het kan zijn dat jij jezelf de schuld geeft van wat er is gebeurd en/of dat je boos bent op jezelf omdat je vindt dat je niet genoeg hebt gedaan om de dader te stoppen. Daarin ben je niet de enige. Veel slachtoffers van seksueel geweld hebben die gevoelens. Het is belangrijk om verschil te maken tussen schuldig zijn en je schuldig voelen. Ook al voel je je schuldig, je bent het niet. Niemand mag jou zonder jouw toestemming aanraken.
Twijfelen aan je seksuele geaardheid
Het meemaken van seksueel geweld kan voor veel verwarring bij jezelf zorgen. Als je als jongen of man bent misbruikt door een andere man, kun je bijvoorbeeld gaan twijfelen of je homoseksueel bent of niet, zeker als je tijdens het misbruik een erectie en/of een zaadlozing kreeg. Dat je lichaam reageerde met een erectie, zegt niets over opwinding of toestemming en ook niets over jouw seksuele geaardheid.
